|
آداب و رسوم و باورهاي قديمي ساكنان منطقه‌ي خواف متأثر از انديشه هاي مذهبي، اعتقادي و طبيعتي است كه در آن ساكن مي‌باشند و ويژگي هاي خاص خود را دارا است مانند: مراسم ازدواج، ختنه سوري، مراسم مربوط به اعياد مذهبي و ملي و مراسم مربوط به ايام سوگواري و مراسم نماز باران.
مراسم ازدواج
مراسم ازدواج در اين ناحيه سه مرحله دارد. مرحله‌ي اول خواستگاري، مرحله‌ي دوم: عقدكنان (نامزدي) و آخرين مرحله مراسم عروسی. مراسم ازدواج در گذشته در اين منطقه به اين صورت برگزار مي‌شده كه ابتدا خانواده‌ي داماد به خواستگاري مي رفتند. بعد ازگرفتن جواب مثبت، مهريه يا به عبارتي قباله كه عبارت بود از: طلا، نقره، زمين، آب، دام و مقداري پول به عنوان پيشكش به خانواده‌ي عروس تعيين مي كردند. سپس مراسم عقدي يا نشاني برگزار مي شد. يكي از زنان كفش در پاي عروس مي كرد و با پخش شيريني مراسم به پايان مي‌رسید. در زمان برگزاري مراسم عروسي خانواده‌ي داماد پيشكش را به خانواده عروس مي دادند يا به همان مقدار كرباس براي تهيه‌ي لباس عروسي مي بافتند. قبل از برگزاري مراسم عروسي برنامه هايي چون گندم پاك كني، آوردن هيزم و پختن نان را داشتند. شب اول عروسي يا حنابندان، زنان با حنا حنا كردن، دايره زدن و خواندن اشعار محلي به پاي كوبي مشغول بودند. در آخر مراسم دست عروس و داماد را در حنا مي‌كردند. در روز عروسي وليمه مي دادند، بعد از ختم مراسم عروسي داماد را طي مراسمي خاص كه همراه با ساز و دهل است به سقاوه (حمام) برده و رخت دامادي برتن وي مي كردند و او را به خانه عروس مي بردند و با رفتن عروس به خانه داماد مراسم به پايان مي‌رسيد. روز بعد مراسم پاتختي برگزار مي شد و نزديكان دو طرف هداياي خود را تقديم آن ها مي‌كردند.
مراسم ختنه سوري
در گذشته ختنه سوري توسط سلماني انجام مي گرفت. معمولاً خانواده اي كه فرزندش را ختنه كرده در همان شب، مهماني مي داده و مدعوين بعد از شام به جشن و پاي كوبي مي‌پرداختند. در روزهاي بعد اقوام و نزديكان به ديدن آن ها مي‌رفتند و هدايايي را به صورت نقدي تقديم مي كردند.
مراسم شب چله
در این شب مردم به خانه اقوام می‌روند و ضمن خوردن هندوانه، آجیل و تنقلات، بزرگ‌ترها خاطرات خویش را برای کوچک‌ترها تعریف می‌کنند.
مراسم سر مزار رفتن
در این منطقه مزارهایی وجود دارد که مورد احترام ساكنين منطقه مي باشد. مردم برای حل مشکلات و مصائب خویش در نزد خداوند آن ها را واسطه قرار مي دادند. موادي چون پتیر یا نان روغنی، خرما و... نذر می‌كردند و بعد از خواندن سوره فاتحه و اخلاص، نذورات را بین مـردم تقسیم می‌كردند.
مراسم نیمه گی
این مراسم به یاد مردگان و به صورت یک میهمانی شام برگزار می‌شود و درشامگاه نیمه شعبان مردم بر سر قبر مردگان خویش حضور می‌یابند و با خواندن فاتحه روح آن ها را شاد می‌کنند.
مراسم عزاداری یا پرسه
پس از فوت شخص از طریق بلندگوی مسجد واقعه مرگ و زمان برگزاری نماز جنازه به مردم اعلام می‌گردد. البته در گذشته این کار توسط فردی به نام (پاکار) اعلام می‌شده، پس از اعلام واقعه مرده را به سمت قبرستان می‌برند و در محلي مخصوص، نماز جنازه توسط یک روحانی برگزار می‌شود در هنگام دفن مرده مقداری خرما بین حاضرین تقسیم می‌شود. سه روز اول مراسم مردانه درمسجد برگزار می‌شود و زنان هم شب جمعه بر سر مزار فرد متوفی می‌روند و فاتحه و اخلاص را نثار روح وی می‌کنند. خانواده‌ي متوفی روز هفتم یا چهلم با دادن مهمانی یا صدقه سعی در شادی روح فرد فوت شده دارند.
مراسم نوروز
این مراسم در ميان مردم اهل سنت خواف مثل جاهاي ديگر شور و شوق خاص خود را دارد با اين تفاوت اندك كه در اين جا از نوروز به عنوان سال و ماه نو‌ياد مي كنند و در تبريكات متقابل به جاي لفظ «عيد» مي گويند «سال و ماه نو مبارك». زيرا به دلايل اعتقادي اعياد اصلي را همان عيد قربان و عيد رمضان مي دانند. در عين حال خانه تكاني، انداختن سبزه، ديد و بازديد، پوشيدن لباس نو، پذيرايي با آجيل و شيريني و ميوه و دادن عيدي به كوچكترها در نوروز فراموش نمي شود. همچنين سيزده بدر و مراسم چهارشنبه سوري كه از آن به عنوان چهارشنبه آخر سال‌ياد مي كنند شور و حال خاص خود را دارد. در سيزده بدر تقريباَ همه‌ي مردم به اتفاق خانواده ناهار را در باغ ها و سبزه‌زار‌ها و تنگل هاي اطراف كه در فصل بهار زيبايي و طراوت زيادي دارد صرف مي كنند و نزديكي هاي غروب به خانه برمي‌گردند. در چهارشنبه آخر سال نيز پريدن از روي آتش و خواندن اشعار و گفتن جمله‌ي معروف «زردي من از تو و سرخي تو از من» و انداختن كوزه از پشت بام خانه - به اين نيت كه كهنه ها را بايد از بين برد – در اين منطقه از قديم رايج بوده است.
مراسم محرم و صفر
مردم منطقه‌ي خواف از دير باز براي ماه هاي محرم و صفر احترام ويژه اي قائل هستند. آن ها گر چه به دلايل مذهبي مراسم سينه زني و نوحه خواني ندارند، به شيوه‌ي خود از قديم در مساجد محل با برپايي جلسات سخنراني و شركت در اين مراسم‌ياد شهداي كربلا را گرامي مي دارند. در اغلب محله هاي قديمي مكاني به نام «قلور خانه» وجود داشته كه در روز دهم محرم قلور خيرات مي كردند. همچنين با پرهيز از جشن و سرور و لباس نو در ماه صفر و پرهيز از مسافرت در سيزده صفر براي اين ماه حرمت خاصي قائل بودند.
مراسم نماز باران
اگر چند روزی از زمستان بگذرد و از نزولات آسمانی خبری نباشد مردم قلور نذر می‌کنند و عده ای مأمور می‌شوند مواد لازم آن را به صورت گندم، نخود، لوبیا، روغن و حتی پول از بین مردم جمع آوری كنند و سپس با اعلام بلندگوها زمان برگزاری نماز باران تعیین می‌شود و بعد از پخت بین نیازمندان تقسيم مي گردد.
مراسم عید فطر
در ماه پربرکت رمضان مراسم خاصی برگزار می‌شود، از جمله این که درهنگام سحر برای بیدار کردن مردم، شخصی خوش صدا شروع به « شوخنی» می‌کند. مضمون این شبخوانی ها بیش تر غزلیات و ابیات عارفانه، مدح و سپاس خداوند و وصف پیامبر است. از جمله اعمال ديگر در اين ماه، برگزاري جلسات قرآن و نماز تراويح مي‌باشد و هم چنین در روزهای ماه مبارک رمضان هنگام افطار هر خانواده مقداري افطاري به مسجد می‌برند تا روزه داران با آن روزه خود را بگشايند. درآخر ماه رمضان با رؤیت هلال ماه شوال، مردم شب عید فطر را جشن می‌گیرند فردای آن روز مردم با لباسي نو و معطر در محل برگزاری نماز عید حضور می‌یابند. سپس به دیدار اهل قبور می‌روند و بعد از آن به دید و بازدید از خویشان می‌پردازند. این مراسم تا سه روز پس از عید ادامه دارد و دراین سه روز به پذيرايي از مهمانان مشغول مي‌باشند.
عید قربان
در روز عید قربان مانند عید فطر مردم به جشن و سرور می‌پردازند. در اين روز با پوشیدن لباس نو به طرف عیدگاه (مصلی) می‌روند و در مسیر راه تکبیرگویان و یک صدا می‌گویند (الله اکبر، الله اکبر، لا اله الا الله و الله اکبر، الله اکبر و لله الحمد) بعد از برگزاری نماز، نمازگزاران به منازل خویش می‌روند و با نیت انجام فريضه‌ي ديني قرباني مورد نظر را ذبـح می‌کنند. سپس گوشت قربانی را به سه قسمت تقسیم كرده؛ یک قسمت برای مساکین و فقرا، قسمتی برای اقوام و همسایگان و قسمتی هم برای خود بر می‌دارند.
|